Dita e Verës është një festë me origjinë të lashtë. Një festë pagane e kremtuar nga shqiptarët qysh në antikitet. Festimet kryhen në nderim të natyrës së bukur shqiptare dhe bimësisë që merr jetë në këtë datë. Tashmë kjo festë është bërë edhe ditë kombëtare pushimi. Shenja dalluese e këtij festimi është gatimi i ballokumeve. Ndonëse kjo ditë vazhdon të ruhet dhe festohet masivisht në qytetin e Elbasanit, ajo është festë e të gjithë shqiptarëve. Ekszistojne dy pershkrime nje nga Faik Konica dhe tjetri nga At Berdardin Palaj.
Përshkrimi nga i madhi FAIK KONICA - DITA E VERES: Ç’është Dita e Verës? Është dita në të cilën shtërgjyshërit tanë, kur s’kish lindur edhe krishtërimi, kremtojin bashkë me Romanët dhe me Grekët e Vjetër, perëndit’ e luleve, të shelgjeve, të krojeve. Kur çkrin dimëri, kur qaset Vera buzëqeshur e hollë dhe e gjatë si në piktyrë të Botticelli, zemra e njeriut çgarkohet nga një barë, shijon një qetësi, një lumtësi t’ëmblë. Në këtë gëzim, stërgjyshërit t’anë ndiejin një detyrë t’u falen perëndive që sillnin këto mirësira. Dhe ashtu leu festa hiroshe që quajmë Dit’ e Verës./ Faik Bej Konica, Botuar më 1911, i cili gati 100 vjet më parë, në kohën e sundimit osman, shkruante me atë stilin e vet elegant.
Përshkrimi tjeter, i
cili flet për kremtimin e "Ditës së Verës" nga malësorët katolikë të
veriut, e kemi nga AT BERNARDIN PALAJ. Ai shkruante dy dekada pas Faik Konicës:
"Shtëpi më shtëpi në ditët e veravet, pjesëtarët e familjes bashkoheshin
rreth zjarrit për me lidhë shtrigat, mgjillcat, llungjat, rrollcat e të gjitha
shtazët dëmtuese: gjarprin mos ti nxajë, lepurin mos t’u hajë loknat e bathën,
e shpendin emën për emën e krimbat e tokës mos t’u mbajnë dam ndër ara. Tri
ditë përpara veravet duhet me mshefë shoshat, sitat, furkat e me çartë krojet,
në mënyrë që mos me i pamë këto sende asnjë rob i shtëpisë, pse për ndryshej
nul lidhet gja. Këto ditët e veravet bijnë gjithmonë ndër ditët e para të
marsit. Mbas darkë, të gjithë pjesëtarët e shtëpisë bashkohen rreth zjarmit. I
zoti i shtëpisë merr një pe të zi leshi, e lidhë për vergue një nyje e thotë
këto fjalë. Lidhe Zot nata e mojt e dita e verave! Unë pak e Zoti shum! Po
lidhim shtringat. Kështu përsërit këtë veprim për secilin shpirt damtues,
sëmundje, krimba e kodra që don me lidhë".
Vitet e fundit "Dita e Verës" është bërë me të vërtet një festë mbarëkombëtare. Është festë pagane që rrjedh nga lashtësia dhe që është ruajtur deri në ditët tona. Natyrisht që nga fillimet e kremtimit të saj deri sot, kohët kanë ndryshuar dhe për rrjedhojë edhe mënyra e festimit. Forma e saj bazë është po e njëjta, ka qenë dhe mbetet një festë pagane, me origjinë dhe traditë shqiptare dhe që i dedikohet stinës së pranverës, me të cilën rigjallërohet gjithçka pas një gjumi të lodhur dhe të gjatë dimëror.
Ballokumja
Ballokumja është
ëmbëlsire karakteristike vetëm në Elbasan. Ka qenë dhe është sinonim i Ditës së
Verës. Ka një formule te veçante gatimi, e njohur vetëm ne këtë qytet. Në vija
të përgjithshme, një ballokume përgatitet si vijon: Në një enë të posaçme prej
bakri futen sipas radhës gjalpë i freskët, sheqer, vezë, maje miell misri dhe
pak finje zjarri. Të gjitha asortimentet përzgjidhen në kushte natyrale. Gjalpi
duhet të jetë prodhuar në fshat dhe të këtë një ngjyrë të veçantë. Gjalpi i
freskët tretet dhe vendoset ne enën e ballokumes. Mbi gjalpë hidhet pak e nga
pak sheqer dhe te dyja rrihen gjatë nga një luge druri. Më pas hidhen vezët një
e nga një ndërkohe që rrahja me lugë vazhdon. Pastaj e ka radhën hedhja e majës
së miellit të misrit. maja e miellit hidhet me ngadalë dhe përzihet vazhdimisht
me lugën e drunjte. Në masën e formuar hidhet pak finje zjarri. Rrahja duhet të
behet me dore. Brumi i formuar nga kjo përzierje merret me lugë druri dhe
vendoset në topa në tepsi dhe futet ne furrën me dru zjarri. Piqet dhe
shërbehet në formën e kulaçeve.
Prejardhja e dites se
veres eshte e lidhur me Illiret te cilit festonin diten e veres me 14 mars ne
shenje adhurimi ndaj diellit, po te shohim bollokumet kane ngjyren dhe formen e
diellit.
Verore
Verore quhet peri që
lidhet në kyçin e dorës dhe zgjidhet kur të shikohet dallëndyshja e parë.
Veroret bëhen me pe ngjyrë të bardhë dhe të kuqe. Këto dy ngjyra simbolizojnë
pastërtinë e shpirtit dhe shëndetin. Pasi zgjidhet mendohet një dëshirë dhe më
pas peri hidhet në një degë trëndafil, apo e një peme me shpresën që një
dallëndyshe të vijë ta marrë për të ndërtuar folenë e saj dhe kështu të
realizoj dëshirën e menduar.
Festimet gjatë Ditës së Verës:
Festa e organizuar nga
bashkia këtë vit janë plot aktivitete përgjatë sheshit skënderbej, në vijim të bulevardit
deri te sheshi Nënë Tereza, përgjate liqenit Artificial. Për më shumë
informacion klikoni në link.
https://www.instagram.com/p/CpuJDgRt2-S/?utm_source=ig_web_copy_link
ENGLISH
Summer Day
Summer Day is a pagan
holiday celebrated by Albanians since ancient times. The celebrations are held
in honor of the beautiful Albanian nature and the vegetation that comes to life
on this date. Now this holiday has become a national holiday. Although this day
continues to be celebrated massively in the city of Elbasan and Tirana, it is a
holiday for all Albanians.
“Ballokume”
“Ballokumja” is a
characteristic dessert originated in Elbasan. It is a synonymous of Summer Day.
There is a special cooking formula, known in this city. It is prepared as
follows: In a special copper container, add fresh butter, sugar, eggs, a pinch
of cornmeal and a little wood ash. All assortments are natural prepared. The
butter must have been produced in the village and have a special colour. The
fresh butter is melted and placed in the bowl. Little by little sugar is poured
over the butter and both are beaten for a long time with a wooden spoon. Then
add the eggs one at a time while continuing to beat with a spoon. Then it's
time to throw in the top of the cornmeal. Add the flour slowly and mix
constantly with a wooden spoon. A little bit of wood ash is thrown into the
formed mass. Beating should be done by hand. The dough formed from this mixture
is taken with a wooden spoon and placed in balls in the pan and put in the oven
with firewood. It is baked and shaped in circles form.
The origin of summer
day is related to the Illyrians, who celebrated summer day on March 14 as a
sign of worshiping the sun, the shape of the “Ballokume” looks like the sun and
it’s colour too.
Verore
“Verore” is a thread that
is tied on the wrist and is removed when the first swallow is seen. Veroret are
made with white and red colours. These two colours symbolize purity of soul and
health. Once a wish is thought this bracelet-thread will be put on a rose or a
tree branch in the hope that a swallow will come and take it to build its nest
and thus make the thought wish come true.
Celebrations during Summer Day:
The party organized by the municipality this year is full of activities along Skanderbeg Square, following the boulevard to Mother Teresa Square, across the Artificial Lake. For more information click on the link.
Blerta Meta
No comments:
Post a Comment